|
HB-WIKI – Basisbegrippen met betrekking tot hoogbegaafdheid duidelijk uitgelegd 
Delphi-model Hoogbegaafdheid
InleidingEr zijn honderden definities en modellen van hoogbegaafdheid. De bekendste zijn waarschijnlijk de 'driehoek met bolletjes' van Renzulli-Mönks en de theorie van Gardner. Deze definities gaan alle uit van een bepaald denksysteem, een manier van kijken, zoals de biologie, de psychologie e.d. Veel volwasssen hoogbegaafden herkennen zich niet in die modellen omdat de nadruk daaarin vaak ligt op het IQ en/of op de geleverde prestaties. Hoe het voelt om hoogbegaafd te zijn, kun je er niet uit opmaken. Dit was de reden waarom Maud-Kooijman - van Thiel in het jaar 2007 een groep experts op het gebied van hoogbegaafdheid uitnodigde om mee te werken aan het opstellen van wat zij noemt een 'existentieel' model van hoogbegaafdheid. Zij gebruikte hiervoor de zgn. Delphi-methode, waarbij de experts in meerdere ronden reageerden op elkaars bijdragen tot er consensus was bereikt. Door deze aanpak is het model bekend geworden als het 'Delphi-model Hoogbegaafdheid'.
Beschrijving hoogbegaafdheid volgens het Delphi-model
De consensus-beschrijving van een hoogbegaafde vanuit het Delphi-onderzoek luidt: Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens. Intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren. De zes elementen van het model met de eraan verbonden kenschets bij hoogbegaafden zijn:
Het samenspel van deze elementen is complex, intens, snel en creatief. De elementen van het Delphi-model zijn sterk met elkaar verbonden. Bij hoogbegaafden zijn veel elementen vaak in sterke mate aanwezig, soms zelfs extreem sterk. Als alle elementen met elkaar in balans zijn, kan men spreken van een evenwichtige hoogbegaafde. Bij sommigen zijn enkele elementen echter zo sterk dat ze de andere elementen overheersen. Ook komen er blokkades voor tussen elementen.
Grafische weergave Delphi-model Hoogbegaafdheid
Bespreking Delphi-model Hoogbegaafdheid
In het Delphi-model Hoogbegaafdheid wordt onderscheid gemaakt tussen persoonlijke factoren, maatschappelijke factoren en factoren in het samenspel. Het hoogbegaafde individu zelf wordt beschreven in het denken, zijn en voelen: hoogintelligent, autonoom en met een rijk geschakeerd gevoelsleven. Prikkels vanuit de omgeving worden intens waargenomen (hoogsensitiviteit): een hoogbegaafd individu leeft intens en doorziet complexe situaties. Wanneer een hoogbegaafd individu iets wil bereiken in de maatschappij, is een grote gedrevenheid en nieuwsgierigheid te zien. Wanneer hij/zij tot handelen overgaat, is dat vaak met een grote scheppingsdrang waarbij de creativiteit en snelheid in het denken worden ingezet. Een nadeel van dit model is dat het kan lijken alsof elke factor noodzakelijkerwijs aanwezig moet zijn in elke hoogbegaafd persoon. Dit ligt in werkelijkheid genuanceerder: deze eigenschappen hebben de meeste hoogbegaafden in meer of mindere mate met elkaar gemeen, al kunnen ze op zeer verschillende manieren tot uiting komen. Zo komt de hooggevoeligheid soms tot uiting in een sterk rechtvaardigheidsgevoel, in plaats van een algehele intensere beleving. Daarnaast is dit positieve model voornamelijk van toepassing op die hoogbegaafde personen die hun talenten effectief kunnen inzetten. Het is niet zo dat een hoogbegaafd persoon in een problematische situatie minder hoogbegaafd is; het kan voor een onderpresterende hoogbegaafde echter lastig zijn om zich in dit model te herkennen.
Dit artikel is ontleend aan de voormalige Kenniswiki Hoogbegaafdheid (HB-wiki)
Verder lezen
|